کنیستر خودرو

از سیر تا پیاز کنیستر

کنیستر چیست؟ چطور کار میکند ؟

مقدمه :
به معناي سبد گرفته شده کنیستر قطعه اي است که روي خروجی باك canstrum از واژه لاتین canister کلمه
خودرو نصب و به صورت موقت بخارات بنزین را جذب می کند. در ادامه این مقاله ما به توضیح نحوه کار و عملکرد
قطعه کنیستر سوخت و خاصیت آن خواهیم پرداخت.
همانطور که می دانیم اکثر سوخت ها به صورت هیدروکربن می باشند و در احتراق موتور اتومبیل از ترکیب اتم هاي
و آب تولید می (CO2 هیدروژن و کربن موجود در یکسوخت با اکسیژن ، محصولاتی همچون گاز دي اکسید کربن )
شود. ولی به دلایل مختلفی که بستگی به شرایط احتراق و کیفیت سوخت دارد احتراق به صورت کامل صورت نمی
و آب تبدیل نمی شود.هر چه احتراق ناقص تر باشد میزان CO گیرد و تمام هیدروکربن موجود در سوخت به 2
آلایندگی نیز بیشتر خواهد بود. با توجه به رشد و توسعه شهرها و همچنین افزایشجمعیت ، شرکت هاي خودروسازي
در تلاش اند تا با تولید بیشتر نیاز جامعه را برآورده کنند در کنار این تلاش و با توجه به دانش و قوانین بازدارنده و
حمایتی از محیط زیست خودروسازها در تلاشاند تا آلاینده هاي خروجی خودروها را کاهشدهند. این امر در طراحی
خودروها تاثیر به سزایی داشته و به تغییراتی در سیستم هاي سوخت رسانی گذشته(کاربراتوري) و امروزي (انژکتوري)
منجر گردیده است.که امروزه براي این منظور جهت جلوگیري از این آلاینده ها قطعه کنیستر سوخت را به قطعات
خودرو اضافه نموده اند .
سازندگان موتور براي کاهش آلایندگی خودرو در چهار عامل اصلی متمرکز شده اند :
استفاده از سیستم سوخت رسانی و جرقه ي دقیق و قابل اطمینان ·
کاهش آلایندگی گازهاي خروجی اگزوز به وسیله مبدل کاتالیزوري ·
بازیابی هیدروکربن ها ي نسوخته داخل محفظه موتور ·
به جذب بخار سوخت از مخزن سوخت ( باك) ·
که مورد آخر توسط کنیستر صورت می گیرد.
اوایل دهه 70 میلادي با افزایش فشار سازمان هاي حفظ محیط زیست در زمینه کنترل آلاینده هاي منتشر
میزان مجاز انتشار آلایندگی خودروها را به سازندگان EPA شده از خودروها همراه بود و استانداردهاي
دیکته کردند و آنها را به این فکر فرو بردند که چطور آنها به این محدوده انتشار ، دست یابند.کاهش میزان
آلایندگی منتشره از خودروها از سال 1970 به واسطه بهبود طراحی موتور به علاوه اضافه کردن کنیستر
هاي ذغالی جهت جمع آوري بخارات هیدروکربن و لوله هاي تجدید گردش گاز خروجی براي کاهش
اکسیدهاي نیتروژن به انجام رسید. مرحله برجسته و مهم دیگر در تکنولوژي کنترل آلایندگی خودرو در سال
1980 به وقوع پیوست. به واسطه استانداردهاي سخت گیرانه تر، سازندگان خودرو اتومبیل هاي -1981
جدید را به سیستم هاي کنترل آلایندگی در سطحی بسیار بالاتر مجهز کردند. این سیستمها به سنسورهاي
اکسیژن و نیز کامپیوترهاي آنبورد مجهز شدند. این تجهیزات به بهینه سازي راندمان کنیسترها کمک می
کنند. از سال 1990 با مقررات سخت گیرانه تر، استانداردهاي سخت گیرانه تر سیستمهاي تشخیص عیب
کامپیوتري شده که عیب هاي کنترل آلاینده ها را مشخص می کنند، شکل گرفت.

کنیستر :
بنزین موجود در باك خودرو به واسطه ماهیت طبیعی آن تبخیر شده و در صورت ارتباط با هواي آزاد در آن منتشر می
شود. انتشار بخار بنزین در هوا علاوه بر ایجاد آلودگی محیط زیست شرایط انفجار در اطراف خودرو را ایجاد می
کند.جهت رفع این مشکل وجود مجموعه اي با قابلیت جذب و بازیافت بخار بنزین ضروري است.در خودروها این فرایند
توسط کنیستر یا بخارگیر بنزین صورت می پذیرد . طرح کلی کنیستر و المان هاي اصلی تشکیل دهنده آن به شرح زیر است که این طرح کلی براي کلیه خودروها یکسان می باشد.
سرشیلنگی بخار بنزین -A
سرشیلنگی تصفیه -B
سرشیلنگی هواي آزاد -C
-1 بدنه کنیستر
-2 درپوش کنیستر
-3 نگهدارنده فیلتر صافی
-4 فیلتر صافی پایین
-5 فیلتر صافی بالا
-6 کربن اکتیو

نحوه عملکرد کنیستر :

زمانی که فشار باك ناشی از افزایشحرارت بوجود می آید بخارها براي جلوگیري از ورود به هوا از باك، از طریق لوله
خروج به طرف داخل کنیستر خارج می شوند. بخارات بنزین که توسط کنیستر جذب شده اند براي سوختن در زمانی
که خودرو در حال حرکت است از منیفولد ورودي(Intake manifold) به طرف محفظه انفجار هدایت می شوند وبه این طریق مصرف سوختخودرو تا حدودي کاهشمی یابد.به این طریق مصرف سوختخودرو تا حدودي کاهشمی یابد.

بخار بنزین از طریق شیلنگ به ورودي کنیستر منتقل و در حین عبور از لایه هاي کربناکتیو جذب آن می شود.
فرآیند جذب به نحوي است که در صورت خاموشبودن موتور پس از گذشت چند ساعت کربن اکتیو کاملا مرطوب
شده و با روشن شدن موتور و فعال شدن شیر برقی طراحی شده در مسیر اتصال کنیستر به منیفولد هوا ، جریان هواي
محسوسی در داخل کنیستر ایجاد و در اثر عبور هوا از لایه هاي کربن، بنزین جذب شده توسط کربن اکتیو تبخیر و
جهت استفاده در سیستم احتراق به منیفولد هوا منتقل می شود. تبخیر بنزین موجب خشک شدن دانه هاي کربن
میشود. با خشک شدن دانه هاي کربن شرایط جذب مجدد بخار بنزین فراهم می شود. در صورت تداوم کار موتور،
کنیستر به صورت واسطه بین باك و منیفولد هوا عمل کرده و مستقیما بخار بنزین را به محفظه احتراق هدایت می
کند. در شکل زیر طرح شماتیکمدار سیستم جذب و بازیافت بخار بنزین نشان داده شده است

تکرارپذیري کربن اکتیو در جذب و تبخیر بخار بنزین از پارامترهاي مهم و اثرگذار بر عملکرد کنیستر است. در
انتخاب نوع کربن اکتیو علاوه بر خاصیت فوق ، دانه بندي کربن (تعداد دانه هاي کربن در هر گرم) و به بیان دیگر
چگالی کربن حائز اهمیت است. زیرا هر چه چگالی کربن بیشتر باشد قدرت جذب بخارات بیشتر می شود. علاوه بر
1. مخزن سوخت
2. کنیستر
3. شیر سلنوییدي تخلیه کنیستر
4. منیفولد ورودي
5. هواکش
6. گردش بخارات بنزین از مخزن سوخت
٧. خروجی بخارات بنزین به موتور
قابلیت تکرارپذیري کربن اکتیو در جذب و تبخیر بخار بنزین از پارامترهاي مهم و اثرگذار بر عملکرد کنیستر است. در
انتخاب نوع کربن اکتیو علاوه بر خاصیت فوق ، دانه بندي کربن (تعداد دانه هاي کربن در هر گرم) و به بیان دیگر
چگالی کربن حائز اهمیت است. زیرا هر چه چگالی کربن بیشتر باشد قدرت جذب بخارات بیشتر می شود. علاوه برموارد بالا مقاومت کربن نسبت به ارتعاشات و ضربات به نحوي که در اثر اعمال ارتعاشات به واسطه حرکت خودرو و
کارکرد موتور نباید کربن به گرد تبدیل شود نیز حائز اهمیت است.گرد شدن کربن موجب عدم چرخشمطلوب هوا و
ناکارآمدي کنیستر خواهد شد. جهت جلو گیري از انتشار گرد احتمالی حاصل از پودر شدن کربن اکتیو در قسمت بالا
و پایین از فیلتر با الیاف طبیعی استفاده می شود.

اثر کنیستر بر موتور و بهینه سازي مصرف سوخت :

به واسطه اتصال کنیستر به باك ، در تامین بخشی از هواي موتور از طریق کنیستر این امکان ایجاد می شود که بخار
بنزین موجود در باك همراه هوا به سیستم احتراق منتقل و مصرف شود لذا مسدود بودن این مسیر موجب افت هوا
رسانی مطلوب به موتور و تجمع بخار بنزین در باك خواهد شد. عدم عملکرد صحیح کنیستر یا پرشدن آن موجب
افزایش مصرف سوخت و کاهش راندمان موتور خواهد شد. این اثر در خودروهاي کاربراتوري به واسطه نوع طراحی
صورت گرفته محسوستر بوده به نحوي که تعویض کنیستر ضمن اثر مثبت بر کارایی موتور موجب تنظیم دور آرام آن
می شود. مصرف بخار بنزین در سیستم احتراق یکی از فواید استفاده از کنیستر در خودرو است. به طور حتم میزان
حجم مصرف سوخت ناشی از بازیافت بخار بنزین در مقایسه با حجم بنزین مایع مصرفی بسیارکم است ولی تامین
بخشی از هواي ورودي به موتور از طریق کنیستر(بخار بنزین) اثر بسیار مطلوبی بر کارکرد موتور مخصوصا در استارت
هاي اولیه و حرکت پر شتاب خودرو دارد .

اثر کنیستر بر کاهش آلودگی محیط زیست :

بازیافت و مصرف بخار بنزین اثر کنترلی محسوسی به واسط جلوگیري از انتشار بخار سمی در محیط زیست خواهد
داشت. در همین راستا طراحی و نصب سیستم جذب بخار بنزین بر روي خودروها بسیار حائز اهمیت است. حجم بالاي
خودروها در فرایند حمل و نقل عامل موثري در آلودگی هوا به واسطه انتشار بخار بنزین است لذا نصب کنیسترها جهت
جذب و بازیافت بخار فوق بسیار ضروریست.

اثر کنیستر بر ایمنی خودرو :

عدم وجود کنیستر یا مسدود شدن مسیر آن موجب تجمع بخار بنزین در باك خودرو می شود. این موضوع در فصول
گرم سال و هنگام رانندگی در جاده هاي ناهموار بسیار محسوس تر بوده به نحوي که در پایان یک سفر چند ساعته اگر
چنان چه اقدام به باز کردن در باك بنزین کنید قطعا شاهد انتشار شدید بخار بنزین به محیط اطراف خواهید بود لذا در
شرایط فوق در صورت وقوع تصادف یا ایجاد منبع اشتعال در اطراف خودرو احتمال انفجار باك خودرو به شدت بالا
خواهد رفت .جهت جلوگیري از خطرات احتمالی نصب کنیستر و بازبینی دوره اي جهت اطمینان از عملکرد صحیح آن
کاملا ضروري است. (درهنگام بازکردن در باك ازعدم وجود منابع اشتعال دراطراف خودرو کاملا اطمینان حاصل کنید).

زمان تعویض کنیستر :

مطابق استانداردهاي معتبر صنایع خودرو سازي در صورت منفی بودن نتیجه تست عملکرد توسط مراکز معاینات فنی
خودرو، 30 هزار کیلومتر در شرایط عمومی ، 24 ماه بعد از زمان نصب، نشت بنزین از سر شیلنگی هواي آزاد، تجمع
بخار در باك و انتشار ناگهانی در زمان باز کردن در آن،انتشار بوي بنزین اطراف خودرو، مشاهده هر گونه ضایعات سطحی یا شکستگی روي کنیستر باید نسبت به تعویض کنیستر اقدام شود. زمان فوق مشروط به عدم وجود هر گونه
عیب ونقصروي کنیستراست. بازدید دوره اي جهتاطمینان از عملکرد کنیستر کاملا ضروري است.

نحوه تست کنیستر :

در شرایطی که شیلنگ تصفیه و بخار بنزین نصب شده باشد موتور خودرو را روشن کرده در شرایط فوق با قراردادن
انگشت خود روي سر شیلنگی هواي آزاد ، مکش هوا باید احساس شود در ضمن مکش هوا از مسیر مکش بخار بنزین
نیز باید تست شود، به این منظور شیلنگ اتصال باك به کنیستر را جدا و در هنگام روشن بودن موتور مکش هوا از
سرشیلنگی هاي بخار بنزین و هواي آزاد نیز تست شود.

منبع : اداره استاندارد و مشخصات مهندسی پارس خودرو